کد مطلب:223192 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:227

گنجینه کتابخانه » اهل بیت » امام رضا (ع) »»» فهرست کتاب

راه اهواز به فارس

راه اهواز به فارس

از اهواز به فارس و اصطخر چند راه وجود داشته و امروزه نیز كسانی كه از اهواز به فارس و شیراز می روند می توانند از چندین راه وارد این شهر شوند. در منابع اطلاعی از این كه حضرت رضاعلیه السلام از كدامین مسیر عبور كرده اند وجود ندارد ولی احتمال دارد حضرت در سفر تاریخی خود به مرو از راه ارجان، رامهرمز گذشته باشند زیرا نسبت به ابتدا و میانه این راه گزارشهایی از عبور آن حضرت در دست داریم كه به آنها اشاره خواهیم كرد. ابتدا می پردازیم به شرح و بررسی راهها.

راه اهواز به شیراز برابر نقل قدامة بن جعفر در كتاب الخراج به شرح زیر است:

1. از «سوق الاهواز» (Ahwaz - al - souk) تا «جویرول» (Djowyraul) دو فرسخ.

2. از جویرول تا «ازم» (Azam) چهار فرسخ، (ازم ناحیه ای است از شیراز كه آبهای گوارا دارد و هوایش سازگار است).

( اعتماد السلطنة، مرآت البلدان، 49/1. )

3. از ازم تا «سابل» چهار فرسخ.

4. از سابل تا «قریة الحباری» (Hobora - al - Karyat) سه فرسخ.

5. از قریه الحباری تا «عین» (Ain) سه فرسخ.

صلی الله علیه واله . از عین تا «رامهرمز» (Rama Hormoz) چهار فرسخ.

علیه السلام . از رامهرمز تا «وادی الملح» (Milh - al - wadi) یا صحرای نمك چهار فرسخ.

8. از وادی الملح تا «زط» (Zott) دو فرسخ.

9. از زط تا «خابران» (Khabaran) سه فرسخ.

10. از خابران تا «مستراح» (Mostrah) یا استراحتگاه، دو فرسخ.

11. از مستراح تا «دهلیزان» (Dihlyzan) دو فرسخ.

12. از دهلیزان تا «كنارستان» (Kanaristan) سه فرسخ.

13. از كنارستان تا «نسایل» سه فرسخ.

14. از نسایل تا «ارجان» پنج فرسخ.

15. از ارجان تا «داسین» (Dasyn) هفت فرسخ.

صلی الله علیه واله 1. از داسین تا «بندق» (Bandak) شش فرسخ.

طعلیه السلام 1. از بندق تا «خان حمّاد» (haad - Khan) شش فرسخ.×

18. از خان حمّاد تا «امران» (Amran) نه فرسخ.

19. از امران تا «نوبندگان» شش فرسخ.

20. از نوبندگان تا «كرگان» پنج فرسخ.

21. از كرگان تا «خراره» (Khararh) پنج فرسخ.

22. از خراره تا «خلان» پنج فرسخ.

( Khollan. نام صحیح این محل خلار (Khollar) است. نگاه كنید به: مقدسی، احسن التقاسیم، ص 455؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، 380/2؛ فرصت الدوله، آثار العجم، ص 523. )

23. از خلان تا «جویم» پنج فرسخ.

24. از جویم تا «شیراز» پنج فرسخ.

بنابراین از اهواز تا شیراز صد و دو فرسخ است.

ابن بلخی، صاحب فارسنامه كه در حقیقت كتاب او قدیمیترین كتاب تاریخی و جغرافیایی فارس به شمار می آید در شرح راههای فارس به خوزستان (اهواز) چهارده منزل را برمی شمارد بدون آن كه به شرح جزئیات هر یك بپردازد، برخلاف قدامة بن جعفر در الخراج كه منازل اهواز تا شیراز را بیست و پنج منزل شمرده و به جزئیات نیز اشاره كرده است. البتّه این نكته را نباید از نظر دور داشت كه كتاب الخراج در سال صلی الله علیه واله 22 ه' ق و فارسنامه در سال 540 ه' ق نوشته شده و فاصله زمانی ممكن است باعث ایجاد تغییرات احتمالی در اوضاع اجتماعی و اقتصادی و تأثیرات آن در جغرافیای راهها و همچنین تحوّلات جوّی و جغرافیایی شده باشد. از سویی دیگر ریزبینی قدامة بن جعفر با هدف او از تألیف این كتاب كه با دقّت زیاد برای كارگزاران حكومتی و ممیّزان مالیاتی تهیه شده مربوط می شود.

ابن بلخی راه شیراز به اهواز را تا سرحد خوزستان یعنی «بوستانك» و «ارجان» بیشتر ذكر نكرده است و مسیر مشترك آنها در واقع چیزی حدود شصت و دو فرسنگ است كه اوّلین منزل آن از بستانك آغاز و به جویم ختم می شود.



سرحدّات خوزستان تا شیراز

1. «بوستانك» (Bostank) چهار فرسخ.

2. «ارجان» (Arrjan) چهار فرسخ.

3. «فزرك» شش فرسخ.

( Fazrak یا بزرك. )

4. «حبس» (Habs) چهار فرسخ.

5. «صاهه» چهار فرسخ.

( sahha یا صامه. )

صلی الله علیه واله . «گنبد ملغان» (Molghan - Ginbad) پنج فرسخ.

علیه السلام . «كشن» شش فرسخ.

( Koshan، در مسیر راه دیگری كه از اهواز به سمت شیراز از راه دشت ارژن و دوراهی كازرون می باشد واقع شده است. نگاه كنید به: اطلس راههای ایران، ص 35. )

8. «خوابدن» (Khabdan) چهار فرسخ.

9. «كوسجان» سه فرسخ.

( Kosdjan یا كونجان. )

10. «دیه گوزاز تیر مردان» (Deh-Gozaz-termardan) چهار فرسخ.

11. «خراره» (Khararh) پنج فرسخ.

12. «خلار» (Khollar) پنج فرسخ.

13. «جویم» (Djowaim) پنج فرسخ.

ابن رسته در الاعلاق النفیسة، 90 سال بعد از هجرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام در كتاب خود مسافات و منازل راه اهواز به فارس و اهواز به شیراز را در دو بخش جداگانه به شرح ذیل ذكر می كند:



راه اهواز به فارس

اولین خوره فارس بعد از اهواز ارجان است.

( ابن بلخی، فارسنامه، ص 231. )

1. از سوق الاهواز تا «ازم» (Azam) شش فرسخ.

2. از ازم تا «آبغرین» (Abgharin) پنج فرسخ.

3. از آبغرین تا «خابران» (Khabaran) هشت فرسخ.

4. از خابران تا «بلانجرد» (Balanjird) شش فرسخ.

5. از بلانجرد تا «ارجان شش فرسخ.

( ابن رسته، الاعلاق النفیسة، ص 221. )



راه دیگر

1. از سوق الاهواز تا «ازم » شش فرسخ.

2. از ازم تا «عین» شش فرسخ.

3. از عین تا «وادی الملح» شش فرسخ.

4. از وادی الملح تا «خابران» پنج فرسخ.

5. از خابران تا «دهلیزان» (Dihlizan) چهار فرسخ.

صلی الله علیه واله . از دهلیزان تا «ارجان» هفت فرسخ.



راه دیگر

از سوق الاهواز تا «رامهرمز» هیجده فرسخ.

از رامهرمز تا «زط» هفت فرسخ.

از زط تا «سنبیل» هشت فرسخ.

از سنبیل تا «ارجان» چهار فرسخ.



راه اهواز به شیراز

1. از سوق الاهواز تا «ازم» شش فرسخ.

2. از ازم تا «عبدین» (Abdin) پنج فرسخ.

3. از عبدین تا «رامهرمز» شش فرسخ.

4. از رامهرمز تا «زط» شش فرسخ.

در آن جا مرداب صعب العبوری است و پل طویل و درازی بر روی وادی الملح بسته اند.

5. از زط تا «دهلیزان» شش فرسخ.

صلی الله علیه واله . از دهلیزان تا «ارجان» هفت فرسخ.

در آن جا پلی است، منسوب به خسروان كه طول آن بیش از 300 ذراع است و از سنگ ساخته شده است این پل بر روی درّه ارجان قرار دارد.

علیه السلام . از ارجان تا «دره» پنج فرسخ.

8. از دره تا «هیر» (Hir) شش فرسخ.

9. از هیر تا «بندك» (Bandak) چهار فرسخ.

ط10. از بندك تا «خان حمّاد» (Khanhaad) هشت فرسخ.×

( الاعلاق النفیسة، 2 - 221. )